|
HAYMANA
Haymana 'ya ait bazı bilgiler MERKEZ NÜFUS : 11400 TOPLAM
NÜFUS : 53818
YÜZÖLÇÜMÜ : 2976 KM
ORTALAMA YÜKSEKLİK : 1259 M MERKEZ MAHALLE SAYISI : 5 KASABA
SAYISI : 6 KÖY SAYISI : 70 HASTAHANE SAYISI : 1 SAĞLIK OCAĞI
SAYISI : 7 ORTAÖĞRETİM KURUMU SAYISI : 5 İLKÖĞRETİM
KURUMU SAYISI : 44 ÖĞRETMEN SAYISI : 387 ÖĞRENCİ
SAYISI : 8270 OTEL SAYISI : 5 SPOR MERKEZİ : 1 ANKARA' YA UZAKLIK : 74
KM TARİHİ Haymana isminin nerden geldiği konusunda çeşitli
rivayetler vardır. Osmanlı Devletinin Kurucusu Osman Gazi'nin annesinin
adının Hayme Ana olduğu, şimdi İlçe merkezinin bulunduğu
yerde vefat ettiği ve buraya defnedildiği; mezarının burada bulunması
nedeniyle de Hayme Ana adının değişerek Haymana olduğuna
inanılmaktadır. Haymana kelimesinin, Divan-ı Lugat-ı Türk'te
mera, otlak, yeşillik anlamına geldiği bilinmektedir. XVIII.
Yüzyıl Ankara çevresinin idari yapısında bu
bölgeden Haymanateyn diye bahsetmektedir. 1588-1590 yılları
arasındaki Ankara Şeriye Sicilinde bu bölgeden
Büyük Haymana ve Küçük
Haymana diye bahsedilmektedir. Dereköy'de bulunan ve 1930 ve
1998 yıllarında kazı çalışmaları yapılan Gavurkale
önemli bir Frig yerleşim alanıdır.
Türkhöyük köyü ve Oyaca
kasabalarında bulunan höyükler, buraların Hititler
döneminde bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.
Anadolu'nun her bölgesinde olduğu gibi Haymana'nın
çeşitli yörelerinde (Gavur Kalesi, Culuk
Köyü, Oyaca, Höyük) yapılan
kazılarda bölgede Hititler, Frigyalılar ve Romalıların
izlerine rastlanmıştır. 1071 Malazgirt Zaferinden sonra Anadolu'nun
Türkleşmesiyle birlikte XII. Yüzyılda Haymana'nın da
yer aldığı bölge Türk egemenliğine girmiştir.
KURTULUŞ SAVAŞI YILLARINDA HAYMANA 3 Ağustos 1921'de başlayıp 12
Eylül 1921'de Düşmanın Haymana'dan
çıkarıldığı Sakarya Meydan Savaşının bir kısmının
İlçemiz sınırlarındaki Mangaldağı,Türbetepe ve
Çaldağ mevkilerinde geçtiği bilinmektedir.
Kurtuluş savaşını en iyi anlatan eserlerden biri hiç
şüphesiz Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun "Yaban" romanıdır.
Eserin en önemli sahnesişöyledir; Biliyorum Beyim
sende onlardansın, emme, Onlar kim? Aha Kemal Paşa'dan yana olanlar...
İnsan Türk olurda,nasıl Kemal Paşa'dan yana olmaz? Biz
Türk Değiliz ki beyim. Ya nesiniz? Biz
İslâmız,Emhamdülillah... O senin dediklerin
Haymana'da yaşarlar.(Sayfa 139) Kurtuluş savaşında Çal
Tepesi'nin stratejik bakımdan büyük önemi
olmuştur. Bu savaşın en kanlı bölümü
Haymana'da cereyen etmiştir.En önemli mevkii de Çal
Tepesi olmuştur.Nitekim Mustafa Kemal'de bunu farkındadır. O sıralar
Ata'nın yanından hiç ayrılmayan Halide Edip (Adıvar)
fördüklerini daha sonra anılarında anlatmıştır.
SEÇUKLU VE OSMANLI DÖNEMLERİNDE HAYMANA Daha
önce Bizans hakimiyetinde olan Haymana 1127 yılından itibaren
Selçuklu Türk hakimiyetine girdi.
Selçuklular' ın Haymana' da kaldıklarını belgeleyen sadece
iki tarihi yapı vardır. Bugün Haymana' nın Kutluhan
köyünün yakınında bulunan Kutluhan Camii ve
miladi 1188 yılında yapılmış olan Yenice
köprüsüdür. Ankara,
Selçuklular' dan sonra sırasıyla Moğollar' ın amansız
baskıları altında kalmıştır. Kösedağ yenilgisi sonucunda bir
müddet İlhanlılar' ın elne geçti. ( 1304 )
İlhanlılar' ın Ankara' yı ele geçirmelerinden sonra bozulan
Anadolu Selçukluları' nın ekonomik ve siyasi yapısı, bazı
beyliklerin bağımsızlıklarını ilan etmesine yol açmıştır. Bu
beyliklerden olan Osmanlılar ilk kez Ankara civarında yerleşmişler ve
ilk yurtları da Haymana' nın Karacadağ ( Altılar )
köyü civarı olmuştur. Timur 1402 Ankara savaşını
kazandıktan sonra Haymana ovasında ilerlemeye başladı ve
böylece Haymana Timur İmparatorluğunun eline geçti.
Haymana, Timur döneminden sonra Yavuz Sultan Selim zamanında
Osmanlı topraklarına katıldı. ( 1521 )16. Yüzyılın sonlarından
Ankara Anadolu Eyaleti içinde kendi adıyla anılan bir
sancağın ve aynı zamanda bir kadılık bölgesinin merkezi idi.
Sancak Ankara, Ayaş, Yabanabad, Çubuk, Şorba, bacı,
Yörük, Murtazabad, Çukancak kazaların
ayrılmıştır. Yörük kazası, büyük ve
küçük Haymanalar ile
Uluyörük, Aydınbeyli, Karakeçili diye
adlandırılan ve sancağın güneyini kaplayan
yörük bölgesini içine alıyordu.
haymana 19 y.y. ilk yarısında 264 köye sahip olan bir kaza
merkeziydi. Bugünkü Haymana ilçe merkezi
başlangıçta Sivri köyündeydi. 1862'
büyük bir yangın sonucu hükümet
konağı yanınca sivriden kaza merkezi halen Haymana' ya 7 Km.
uzaklıktaki Sarı Değirmen ( Elif ) köyüne yeni bir
kaza merkezi bulununcaya kadar geçici olarak nakl
edilmiştir. Orada da 6 yıl kaldıktan sonra 1874' te tekrar Kazan' ın
şimdiki Yeşilyurt ( Kadıköy ) köyüne nakli
icap etmiş ve 1880 yılında ise kasaba merkezi şimdiki yerine
kurulmuştur. Kasaba yeri boş bir arazi olup o zamanlarda yalnız
kaplıcaları ile tanınmakta idi. ORTA ÇAĞDA HAYMANA Orta
Çağ' da ise 395-1073 yılları arasında
hüküm süren Bizanslılar Ankara ve
çevresinde yerleşmişler ve burası imparatorluk ordularının
kışlık konaklama yeri olarak önem kazanmıştır. Haymana' da bir
çok yerde Bizans kalıntılarına rastlanmıştır. Culuk,
Çalış, Cingirli, Durutlar, Emirler eski çalış,
Kadıköy, Sarıgöl, Türk
höyüğü, Yeniköy, Karahoca, Kara
Süleymanlı, Kızılkoyunlu, İkizce, Boyalık, Çayırlı,
Çerkezhöyük, Karaağızlı, Oyaca civarında
bu döneme ait harabe ve mezarlar bulunmaktadır
|
